Vâng, thưa quý vị và các bạn, các nhà thơ của chúng ta đến đây tham gia chương trình “100 bài thơ hay nhất thế kỷ XX” với tinh thần giao lưu học hỏi là chính, dù thắng dù thua đều mỉm cười. Do vậy, các bài thơ mà chúng tôi chọn để đưa vào chương trình này cũng được sắp xếp ngẫu nhiên và không phản ánh mức độ yêu thích chủ quan của chúng tôi. Bài thơ được chọn hôm nay là “Nghĩ lại về Paustovsky”, một sáng tác của nhà thơ Bằng Việt. Còn bây giờ, vơng, còn bây giờ, xin mời “Nghĩ lại về Paustovsky”.
1
Đồi trung du phơ phất bóng thông già
Trường sơ tán. Hồn trong chiều lặng gió.
Những trang sách suốt đời đi vẫn nhớ
Như đám mây ngũ sắc ngủ trong đầu…
“Lẵng quả thông” trong suối nhạc nhiệm mầu
Hay “Chuyến xe đêm” thầm thì mê đắm
Mùi cỏ dại trên cánh đồng xa thẳm
Một bầu trời vĩnh viễn ướp hương hoa
“Có thể ngày mai ta cũng đi qua
Một cánh cửa nao lòng trong truyện “Tuyết”?
Có tiếng chuông rung và con mèo “Ackhip”
Ánh nến mơ hồ như hạnh phúc từng mong…”
Xa xôi sao… Thời thơ ấu sau lưng!
2
Nhưng không phải thế đâu, không phải thế đâu,
cuộc đời không phải thế!
Giọt nước soi trên tay không cùng màu sóng bể
Bể mặn mòi, sôi sục biết bao nhiêu
Khi em đến bên anh, trước biển cả dâng triều
Ta thu hết xa khơi vào trong lồng ngực trẻ
Dám thử mọi lo toan để vạch dấu chân trời,
Dấu xanh thẳm khi bình minh vụt đến,
Dấu đen rầm khi đáy bóng đêm trôi…
Và hạnh phúc vỡ ra như một nốt đàn căng,
Nốt cao quá trong đời xao động quá!
Hạnh phúc cực hơn mọi điều đã tả
Lại ngọt ngào, kỳ lạ, lớn lao hơn
Anh đã đi qua bão lốc từng cơn
Cây rung lá trong chiều thanh thản nhất
Anh qua cả màu không gian ngây ngất
Một tiếng thầm trong nắng mới lao xao…
Em đã đến rồi đi, như một giấc chiêm bao!
3
Bây giờ, anh biết nói gì hơn?
Có thể, ngày mai thôi… Có thể…
”Hoa tóc tiên ơi! Sớm mai và tuổi trẻ”
Lật trang nhật ký nào cũng chỉ xát lòng thêm…
Paustovsky là dĩ vãng trong em
Thành dĩ vãng hai ta. Bây giờ anh ngoảnh lại:
Nhưng không phải thế đâu, không phải thế đâu,
anh hiểu rằng không phải…
Như tuổi thơ, vừa đó đã xa vời!
Đưa em đi… Tất cả thế xong rồi,
Ta đã lớn. Và Paustovsky đã chết!
… Anh vẫn khóc khi nghĩ về truyện “Tuyết”
Dầu chẳng bao giờ mong đợi nữa đâu em!
1969
* *
Xin thay mặt các khán giả xem truyền hình trong cả nước cảm ơn nhà thơ Bằng Việt.
Ý kiến cá nhân: Đọc bài thơ này, mình thấy một cảm giác gì đó thật khó tả. Nó có một cái gì đó, một cái gì đó… nó… nó… nó man mác, bâng khuâng, gì?... (xao xuyến !)… ừ, đấy, đúng rồi, lao xao xao xuyến gì đấy! Tóm lại là mình chẳng hiểu cái đếch gì cả. Có cậu nào hiểu thì viết báo cáo rồi gửi cho mình nhé. Nhớ tóm lược đầy đủ các ý chính trong bài. Gửi báo cáo trước thứ hai tuần sau, mồng 2 tháng 4. Hết shức nghiêm túc đấy nhá!