Bạn
cảm thấy sao khi ta chuẩn bị tinh thần ''nói chuyện thân
mật'' với một nhóm 5-7 người là cùng, nhưng mở cửa
ra thì trước mặt là một hội trường rộng mênh mông
với gần trăm quan chức cao cấp của EU, và bạn ngồi
vào vị trí diễn giả? Tất cả đều chăm chú nghe bạn
nói, và sau đó ''dội bom'' bạn với ít nhất hai chục
câu hỏi về tình hình nhân quyền Việt Nam...
Thật
sự là lúc ngồi vào bàn chủ tọa, mình chỉ còn kịp có
ý nghĩ: "Trời đất ơi, sao mà giống... phim hài Mỹ
thế này? Tui đâu có biết là sẽ phải nói chuyện trước
Hội đồng Châu Âu đâu".
Không
có thời gian chuẩn bị, thậm chí không còn thời gian để
nghĩ nữa. Mình bối rối bắt đầu, may còn kịp cài thêm
một câu mở đầu: “Chúng tôi xin được nhấn mạnh,
rằng đây là lần đầu tiên (the first time ever) những
blogger như chúng tôi có mặt ở đây, sau khi vượt qua rất
nhiều trở ngại, với tư cách đại diện cho những tiếng
nói của xã hội dân sự độc lập ở Việt Nam”.
Cử
tọa lắng nghe chăm chú, và có lúc – khi được hỏi
“foreign funding” (việc nhận tiền tài trợ của nước
ngoài) ở Việt Nam có khó không, mình ngớ người, lắp
bắp: “It simply doesn't work” (không áp dụng được trong
bối cảnh Việt Nam). Mình lúng túng, cố diễn đạt rằng,
việc nhận tiền nước ngoài không chỉ là khó, mà còn
là nguy hiểm, mọi cá nhân, tổ chức dân sự được nước
ngoài tài trợ đều được dán cái nhãn “nhận đô-la
của thế lực thù địch”. Nói sao để họ hiểu cái
thực tế rất bất thường đó ở Việt Nam?
Nhưng
chính vào những lúc như thế này, mình mới càng thấy
xót xa cho những người trẻ Việt Nam. Chúng ta – các bạn
trẻ bây giờ, và cả thế hệ 7x của mình – đã không
một ai có cơ hội được đào tạo tử tế trong môi
trường Việt Nam. Chúng ta không hề được dạy về kỹ
năng trình bày trước đám đông, về khả năng truyền
thông, hùng biện, thậm chí chỉ đơn giản là truyền tải
suy nghĩ của mình một cách hiệu quả đến với người
nghe. Trách chúng ta sao được, khi chúng ta không hề được
khuyến khích phát biểu ý kiến cá nhân trước lớp,
trong giờ giảng bài của thầy cô, trong bài kiểm tra, bài
thi. Chúng ta bị gieo cấy vào đầu quá nhiều tư tưởng
độc hại: rằng việc lớn “đã có Đảng và Nhà nước
lo”, rằng chính trị là độc quyền của một thiểu số
tinh hoa (hoặc ngược lại, chính trị là bẩn thỉu, đừng
dây vào; cứ lo việc mình cho tốt là được rồi). Chúng
ta chẳng hiểu gì về thế giới bên ngoài, về xã hội
văn minh, về cuộc sống mà lẽ ra chúng ta phải được
sống, về nhân quyền.
Than
ôi. Nói sao để họ hiểu? Và nói sao để tất cả chúng
ta đều hiểu?
Bài liên quan:
