(Tựa đề trên mượn ý của tạp chí e-Chip trong một slogan từ
năm 2003, “Tin học như cơm bình dân”)
Ngày này cách đây 14 năm với tôi là một ngày rất đặc biệt
trong đời. Đó là ngày tôi xuất hiện lần đầu tiên ở một tòa soạn báo, với tư
cách… thử việc. Và đó là tờ báo điện tử chuyên nghiệp đầu tiên ở Việt Nam,
VnExpress. Nói “đầu tiên”, bởi vì từ khi Việt Nam nối mạng Internet (năm 1997)
cho tới trước khi VnExpress ra đời, cũng đã có một số trang mạng tiếng Việt hoạt
động gần giống như báo điện tử rồi, trong đó có trang web của FPT, của VASC,
v.v.; nhưng không có site nào được vận hành quy củ, bài bản, đúng nghĩa một tòa
soạn báo cả - thời gian đó, nhìn chung các site ấy vẫn giống diễn đàn, hay
trang tin nội bộ hơn.
Tôi rất nhớ mùa đông năm 2000 ấy và những ngày tháng đầu
tiên làm quen với nghề báo của mình. Đôi khi nhớ lại, tôi vẫn hình dung mình giống
như một đứa trẻ, ngây ngô, ngơ ngác, cái gì cũng sợ, gặp ai cũng sợ. Sợ nhiều
thứ, nhưng nỗi sợ lớn nhất là viết sai. Phải nói thành thực là nỗi sợ ấy bám
theo tôi suốt từ đó đến tận bây giờ, qua cả cái thời kỳ dịch những dòng đầu
tiên về khoa học, tới thời viết về cộng đồng giới tính thứ ba, tới những ngày
viết về nợ công, kinh tế học và chính sách công, những lần vừa viết về Biển
Đông-Hoàng Sa-Trường Sa vừa run lẩy bẩy (nghĩa đen)…
Ngày 5/11 năm nay, đứa trẻ nhát như cáy của 14 năm về trước
lại lọ mọ với một tờ báo mới mở khác, ở trong một lĩnh vực mà người ta rất dễ
viết sai, rất dễ phạm sai lầm, và cái sai có thể gây di họa rất lớn: Luật Khoa
tạp chí. Đó là một tạp chí bình dân về luật pháp và luật học, nhằm vào việc “cung
cấp thông tin và kiến thức pháp lý cho cộng đồng”, “thúc đẩy việc học tập và
nghiên cứu pháp luật ở Việt Nam”…
Tôi không học ngành luật (cũng như chưa từng được đào tạo
về báo chí), không phải luật sư, thẩm phán, càng không phải nhà nghiên cứu luật
học. Nhưng nhược điểm rất lớn đó lại cũng có thể là một thuận lợi: Tôi hiểu rõ
tâm lý, suy nghĩ của những người chưa có kiến thức về luật pháp, tức là những
“dân thường”. Tôi ý thức được nỗi sợ của người không biết gì về luật, mà lại
không hiểu phải bắt đầu từ đâu để vượt qua cánh rừng rậm mênh mông đó. Tôi nhìn
thấy cảm giác choáng ngợp của họ. Cũng như tôi hiểu (phần nào) thân phận của những
công dân có việc dính tới “cửa quan” mà lại thấp cổ bé họng, chẳng biết tin vào
ai, chẳng biết phải làm gì, nói chi tới việc sử dụng luật pháp để bảo vệ mình…
Tôi hiểu những cái đó, và tôi muốn cùng mọi người học để
biết, học để xóa bỏ nỗi sợ hãi của sự không hiểu biết. Nhà báo thì rõ ràng chẳng
phải thánh tướng gì, và những điều nhà báo viết rất có thể sai. Nhưng điều quan
trọng (mà có lẽ ít người để ý) là quá trình một nhà báo viết và độc giả đọc,
cũng là quá trình tất cả họ cùng học với nhau.
Và nói rộng ra, quá trình chúng ta cùng tìm hiểu về luật
pháp và luật học chính là quá trình chúng ta đi những bước đầu tiên trên con đường
xây dựng nhà nước pháp quyền.
