Bình thường, dối trá đã là điều khó chấp nhận. Sự dối trá
ở nhà báo và/hoặc cơ quan báo chí thì nó chỉ có thể là sự khốn nạn. Và sự dối
trá ở môt cơ quan báo chí có tính “chính thống” cao ngất như Thông tấn xã Việt
Nam, đại diện cho các quan điểm chính thống nhà nước, thì mức độ đê tiện của nó
tăng lên gấp đôi.
Bản tin của Thông tấn xã Việt Nam, ngày 12/3/2015, viết
như sau về sự kiện “Việt Nam đối thoại văn hóa, tôn giáo tại Hội đồng Nhân quyền”.
“Trong báo cáo cũng như trình bày trước Hội đồng Nhân quyền,
Báo cáo viên đặc biệt về tôn giáo và tín ngưỡng Heiner Beilefeldt đã đánh giá
cao sự hợp tác và tạo điều kiện của các cơ quan chức năng Việt Nam trong suốt
thời gian chuyến thăm.
Báo cáo cũng ghi nhận những thành tựu mà Việt Nam đã đạt
được trong việc thúc đẩy, bảo vệ quyền tự do tôn giáo, đặc biệt là sự phát triển
số lượng tín đồ, chức sắc tôn giáo cũng như các cơ sở thờ tự tại khắp các tỉnh
trong những năm vừa qua; đồng thời khuyến nghị Việt Nam tiếp tục hoàn thiện quy
định pháp luật về tôn giáo và tín ngưỡng, điều tra làm rõ các cáo buộc liên
quan đến tự do tín ngưỡng, tôn giáo và bày tỏ ý muốn tiếp tục hợp tác với Việt
Nam trong quá trình thực hiện vai trò Báo cáo viên đặc biệt của mình”.
Trong khi đó, trong bài phát biểu trước Hội đồng Nhân quyền LHQ ngày 10/3 vừa qua, những gì ông Heiner Beilefeldt nói là:
“Tôi đã nhìn thấy những bằng chứng rõ ràng của sự vi phạm nhân quyền,
trong đó có việc công an bố ráp, phá hoại nhà thờ, phá đám các nghi lễ tôn
giáo, bắt bỏ tù, tấn công tín đồ, thậm chí tra tấn, giết người, và các hình thức bức hại khác. Thật không may là một số người đồng ý gặp tôi đã bị ngăn cản,
không cho gặp, bị đặt trong tình trạng thực chất là giam lỏng ở nhà. Những người
khác tôi gặp thì sau đó bị trả thù, trong một số trường hợp họ bị đánh đập tàn
tệ trong thời gian tôi thăm Việt Nam hoặc ngay sau đó. Hơn nữa, tính chất riêng
tư của nhiều cuộc đối thoại bị vi phạm. Tình hình tệ đến mức một số cuộc gặp gỡ
và thảo luận đã không thể diễn ra như kế hoạch [ông nhấn mạnh]. Đây là sự vi phạm
trắng trợn các điều khoản quy định về hoạt động thăm viếng quốc gia của các Báo
cáo viên đặc biệt của LHQ”. (*)
Tháng 7 năm ngoái, báo cáo của ông Heiner Beilefeldt về
chuyến thăm Việt Nam cũng nêu rõ như sau:
“Dự định đi thăm An Giang, Gia Lai và Kon Tum của đoàn
không may đã bị gián đoạn từ ngày 28 đến 30 tháng 7. Tôi nhận được những thông
tin đáng tin cậy là một số cá nhân tôi muốn gặp đã bị đặt dưới sự theo dõi chặt
chẽ, cảnh cáo, đe dọa, sách nhiễu hoặc bị công an ngăn cản việc đi lại. Ngay cả
những người đã gặp được tôi cũng không tránh khỏi việc bị công an theo dõi hoặc
chất vấn ở một mức độ nhất định. Ngoài ra, việc di chuyển của tôi cũng bị giám
sát chặt bởi “những cán bộ an ninh hoặc công an” mà chúng tôi không được thông
báo rõ, đồng thời sự riêng tư và bảo mật của một số cuộc gặp gỡ cũng bị ảnh hưởng.
Những việc này là sự vi phạm rõ ràng các điều khoản tham chiếu của bất kỳ chuyến
thăm quốc gia nào”.
* * *
Ông Heiner Beilefeldt (sinh năm 1958, quốc tịch Đức) là
Báo cáo viên Đặc biệt của LHQ về tự do tôn giáo và tín ngưỡng từ năm 2010. Ông
là Giáo sư về nhân quyền và chính trị học nhân quyền tại Đại học Erlangen-Nürnberg,
Giáo sư Luật danh dự của Đại học Bielefeld. Ông còn có bằng tiến sĩ và sau tiến
sĩ về triết học.
Trong chuyến thăm Việt Nam tháng 7 năm ngoái theo cơ chế
country visit (thăm viếng quốc gia) của Hội đồng Nhân quyền LHQ, ông đã có nhiều
cuộc gặp gỡ, tiếp xúc với rất nhiều cá nhân/ tổ chức liên quan đến tự do tôn
giáo và tín ngưỡng ở Việt Nam, chẳng hạn: Bộ Ngoại giao, Bộ Tư pháp, Bộ Quốc
phòng, Ủy ban Tôn giáo Chính phủ, công an tôn giáo, và cả Ủy ban Nhân quyền trực
thuộc… Bộ Công an Việt Nam.
Vào ngày 31/7/2014, ông đã tổ chức họp báo ở Hà Nội để đưa
ra những đánh giá sơ bộ về chuyến thăm và tình hình tự do tôn giáo-tín ngưỡng ở
Việt Nam. Bản báo cáo dài, đầy đủ, chi tiết và giữ một tinh thần khách quan,
xây dựng, đóng góp rất nhiều ý kiến chuyên môn cho chính quyền Việt Nam trong
việc “cải thiện các điều kiện pháp lý và hạ tầng nhằm thúc đẩy quyền tự do tôn
giáo hay tín ngưỡng cho tất cả mọi người”.
Căn cứ nội dung
báo cáo, nếu nhà nước Việt Nam chịu khó đón nhận những ý kiến chuyên môn, những
gợi ý, đề xuất dựa trên các đánh giá và phân tích khoa học, xây dựng của ông
Heiner Beilefeldt, thì chắc chắn điều đó chỉ có ích cho Việt Nam – cho cả chính
quyền cũng như người dân.
Tuy nhiên, phản ứng của phía Nhà nước Việt Nam, như thường
lệ, chỉ là: Bác bỏ các nhận định “thiếu khách quan và có tính chọn lọc” mà Báo
cáo viên nêu trong báo cáo. Ngay từ câu đầu tiên của bài phát biểu “đáp lễ” ông
Heiner Beilefeldt, đại diện Chính phủ Phạm Quốc Trụ đã tuyên bố: “Chúng tôi rất
lấy làm tiếc là báo cáo đã không phản ánh chính xác tình hình thực tế ở Việt
Nam”.
Tiến sĩ Heiner Beilefeldt, tháng 7/2014.
Photo by Eskinder Debebe/ UN Photo. Source: International Service for Human Rights (ishr.ch)
Chúng tôi không phải là Ban Tuyên giáo hay Bộ Bốn Tê, nên chúng tôi không phạt tiền Thông tấn xã Việt Nam được. Nhưng sau đây chúng tôi sẽ rất buồn lòng phải gửi bản dịch nguyên văn bản tin này của Thông tấn xã đến Báo cáo viên đặc biệt của LHQ về Tự do Tôn giáo Heiner Beilefeldt.
(*) Nguyên văn tiếng Anh: “I personally had seen clear evidence of human rights violations, including police raids, destruction of houses of worship, destruction of religious services, imprisonment and physical attack, even incidences of torture, killing and other forms of persecution. Unfortunately some of the people who agreed to talk to me were physically barred from meeting me, being placed in situations of de facto house arrest. Other people whom I did meet were exposed to reprisals, in some cases it’s even physical attacks - brutal physical attacks - during my visit or immediately afterwards. Moreover, the privacy of some conversations was violated. The situation escalates to such a degree that some planned meetings and discussions could not take place [he emphasized]. This was in blatant violation of the terms of reference for country visit by Special Rapporteurs.”
